Hoogbegaafdheid, wat is dat?

In dit eerste deel van het drieluik ‘Hoogbegaafdheid, wat is dat?’ neemt Marie-Pascale, zelf hooggevoelig en moeder van drie hoogbegaafde en hooggevoelige zoons ons mee in de wereld van hoogbegaafdheid. 

Wat is hoogbegaafdheid nu eigenlijk?

Ik ben geen specialist, dus ik zal hier geen wetenschappelijk artikel schrijven, bij het googelen vindt men informatie genoeg.
Ik kan wel onze ervaringen delen. De term hoogbegaafdheid heeft me nooit goed gelegen, ik vind het moeilijk om het uit te spreken, het woord is voor mij geladen. En dit is omdat men vooral op het cognitieve toespitst.

Het eerste wat meestal vernoemd wordt bij hoogbegaafdheid, is het IQ (intelligentiequotiënt ) dat boven de 130 ligt, maar eigenlijk is het veel meer dan dat. Het is het hele zijn van de hoogbegaafde dat erbij betrokken is: de andere manier van denken, zijn intense beleving, zijn emoties, het gevoel voor rechtvaardigheid.

Problemen in de schoolloopbaan

Een groot misverstand dat daarbij hoort is dat men vaak besluit: ‘Je kind is slim, wel goed toch?’, dan heb je toch geen zorgen, maar die zijn er wel. Of men krijgt wat afgunstige blikken. En dit raakt, want het hoogbegaafd zijn is een deel van wie je bent, je durft niet met je hoogbegaafdheid naar buiten te komen, omdat je steeds vervelende reacties krijgt. ‘Mijn kind is hoogbegaafd’ is nog veel te weinig bespreekbaar en toch is het zo simpel niet.

Er komt heel wat bij kijken, er is geen kant- en klare aanpak, ‘het’ hoogbegaafde bestaat niet. Er kunnen heel wat problemen opduiken o.a. in de schoolloopbaan.

Zo was er eens een persoon die verwachtte dat mijn kind altijd tien op tien had, dat was voor een hoogbegaafde gepast. Onderpresteren (resultaten die niet overeenkomen met de talenten die men bezit), was toen nog niet echt gekend.

Uitdaging om je hoogbegaafde kind bezig te houden

Het is elke dag weer een uitdaging om je hoogbegaafde kind bezig te houden, zo vond ik het wel eens een hele opdracht om een in hun ogen nuttig speelgoedje te vinden of boeken op hun niveau.

Bij kleine kinderen (peuters en kleuters) spreekt men meestal eerst van een ontwikkelingsvoorsprong. Ik ben er ook van overtuigd dat je het aan een baby ook al kan merken.

De peuter bijvoorbeeld kent de kleuren al zonder dat ze echt aangeleerd werden, soms kan het kind al lezen. Het zijn autodidacten, ze nemen alles op en hebben een enorm geheugen.

Verschil met leeftijdsgenoten

Mijn zoontje sprak meestal niet van een vis, elke soort had zijn eigen benaming en hij was boos als we niet correct benoemden. 

Zo kon hij als kleuter al de moeilijke dinosaurussen benoemen, onderscheiden en onthouden. Wij als ouders hadden ook niet altijd zicht op de hoogbegaafdheid, we zagen onze kinderen als gewoon, maar als we dan andere kinderen bezig zagen, schrokken we van het verschil.

Voor zijn leeftijdsgenootjes waren het gewoon vissen of dino’s. Zo gebeurde het dat mijn zoons niet altijd aansluiting vonden of begrepen werden.

Onze kinderen hebben nooit veel tijd verdaan met slapen, de middagdutjes waren gauw voorbij; mijn jongste is graag vroeg uit de veren en zegt dit ook vaak, dan heeft hij iets aan zijn dag. Pech voor vermoeide mama’s en papa’s, want hoogbegaafde kinderen vragen soms echt veel energie van je.

Snelle denkers

Hoogbegaafden zijn snelle denkers, ze hebben een gevoel voor humor en spelen met taal. Dit is heel fijn, we lachen dus vaak om hun spitsvondigheden.

Ze kunnen zich goed en lang concentreren, ze bijten zich echt vast in hun interesses. Ik zie mijn oudste zoon nog sleuren met encyclopedieën in de bib, hij hield erg van dieren en de boeken waren bijna zo groot als hijzelf. Ik heb geleerd om in te gaan op de interesses die ze op dat moment vertoonden.

Het was dan ook soms jammer, als een interesse er was en omwille van de leeftijd, hij niet kon aansluiten bij een oudere groep, omdat men geen uitzondering wilde maken. Als het dan eindelijk mocht, wou hij niet meer.

Hoogbegaafd en hooggevoelig

Wat ikzelf eigenlijk, ondanks dat ik veel heb gelezen rond hoogbegaafdheid, niet heb opgevangen dat hoogbegaafden ook vaak heel gevoelig zijn, zo niet hooggevoelig.

Zo voelde ik mij wel eens betrapt door mijn zoon, ik had iets niet gezegd, maar toch wist hij het. We hebben de hooggevoeligheid pas bij de jongste echt benoemd gekregen, maar herkenden er veel van bij de andere kinderen.

Ik heb ook vaak het aanpasgedrag gezien dat hoogbegaafde kinderen soms vertonen, ze willen niet opvallen en doen dan buitenhuis helemaal anders dan dat je hen gewend bent.

Groot gevoel voor rechtvaardigheid

Ze hebben een groot gevoel voor rechtvaardigheid, kunnen niet tegen oneerlijkheid. Ze leggen de lat hoog voor zichzelf, maar ook voor de ander, mijn zoons gaan de deur niet uit voor ze hun hele look gecheckt hebben, als er één haartje niet goed ligt, kan dit al een probleem zijn.

Ze verwachten veel van vriendschappen en hebben nood aan diepgang. Ze komen vaak met vragen over van alles en nog wat en ja blij met de nieuwe media, kunnen we nu dingen dadelijk opzoeken om de soms ingewikkelde vragen juist te beantwoorden.

Vroeger moesten we hiervoor naar de bibliotheek.

Moeite met het maken van fouten

Ze hebben het moeilijk met fouten maken, ze moeten dit leren. 

Want soms als het niet dadelijk lukt, komen ze tot woorden, zoals: ‘Ik kan het niet’, ‘Ik ben dom’ of ‘Ik ben niet goed genoeg’.

Dit is fixed mindset en dan moeten we ze helpen om hun gedachten te veranderen naar growth mindset: ‘Oké, het lukte niet de eerste keer, hoe kan ik het nu beter aanpakken, heeft iemand gezegd dat je dom bent?’.

Ook het spelen van gezelschapsspelletjes was moeilijk; soms echt niet fijn meer, leren verliezen was echt een opdracht.

Emotionele intelligentie in de gaten houden

Naast het IQ is het heel belangrijk om de EQ (emotionele intelligentie) van je hoogbegaafde kind in de gaten te houden, want het spreekt voor zich dat een kind maar goed kan werken of vooruitkomen als zijn welbevinden oké is: dit is als het zich goed en veilig voelt thuis , op school, in contacten met familie en vrienden.

Hoogbegaafde kinderen hebben veel mee, maar ze moeten ook veel leren.

In deel 2 vertelt Pascale over haar ervaringen met versnellen of niet. Waar doe je goed aan? Een klas overslaan of alleen meer uitdaging bieden?